Afschrijvingen

Wat zijn afschrijvingen?

Afschrijven is een boekhoudkundige manier om waardevermindering van aangekocht vaste activa boekhoudkundig te verwerken.

Concreet: bepaalde bedrijfsmiddelen die een onderneming aankoopt, verliezen na een tijdje hun waarde door gebruik of slijtage. Denk hierbij vooral aan aankopen zoals een wagen, een fiets, een computer... dus bedrijfsmiddelen me een grotere waarde die als investering worden aanzien. De economische levensduur van deze activa neemt na verloop van tijd af. Dat is de periode waarin voorzien wordt om het gekochte bedrijfsmiddel te gebruiken, voordat onderhoudskosten of een nieuwer alternatief zich aandienen.

Alle vaste activa met een economische levensduur langer dan één jaar en een significante aankoopwaarde moeten worden afgeschreven.

Wat wordt er verstaan onder afschrijvingen?

Een afschrijving betekent dat de aankoopprijs van een actief niet in één keer als kost wordt geboekt, maar boekhoudkundig gespreid wordt over de economische levensduur (de voorziene gebruikstijd) van het aangekochte product. Dit zorgt voor een correctere weergave in de boekhouding en voorkomt bij grote investeringen een abrupte invloed op de winst- of verliesrekening.

Welke soorten afschrijvingen zijn er?

Afschrijvingen worden op verschillende manieren berekend, afhankelijk van de wettelijke verplichtingen en de financiële strategie van een onderneming. Ook de aard van het aangekochte bedrijfsmiddel en hoe snel het zijn waarde verliest, zijn factoren die de keuze van de afschrijvingsmethode mee bepalen.

Lineair en degressief afschrijven zijn de meest gebruikte methodes, maar er bestaan nog andere vormen die voor uw zaak ook interessant kunnen zijn.

Een overzicht van de eigenschappen en voordelen van de diverse methodes om af te schrijven:

1. Lineaire afschrijvingen (vaste jaarlijkse afschrijving)

Bij het lineair afschrijven wordt elk jaar hetzelfde bedrag afgeschreven over de economische levensduur van het bedrijfsmiddel. Dit is de meest gebruikte methode. Voor de meeste Belgische vennootschappen is lineair afschrijven verplicht, maar zelfstandigen en éénmanszaken hebben wel de flexibiliteit om hiervan af te wijken.

De voordelen van lineair afschrijven zijn:

• een eenvoudige berekening en boeking;
• een stabiele kostenspreiding over de jaren.

Dit bedrag wordt vervolgens als kost geboekt in de boekhouding:

• Debet: Afschrijvingskosten (€500)
• Credit: Geboekte afschrijvingen (€500)

Belangrijk: Vennootschappen kunnen in het jaar waarin ze het bedrijfsmiddel aanschaffen slechts beginnen afschrijven vanaf de datum van aankoop of vanaf de ingebruikname van het actief. Zelfstandigen mogen wel al tijdens het jaar van de verwerving een volledige afschrijving inboeken.

Het jaarlijkse afschrijvingsbedrag bedraagt €40.000 / 5 = €8.000 per jaar. Echter, voor dat eerste jaar mag je nog maar de helft van die afschrijving, dus slechts €4.000 inboeken, aangezien al 6 maanden van dat jaar voorbij zijn. Een zelfstandige mag wél nog €8.000 inboeken als afschrijving tijdens dat eerste jaar, ook al heeft die ook pas op 1 juli de wagen aangeschaft.

Degressieve afschrijvingen (snellere afschrijving in de beginjaren)

Wanneer je kiest voor een degressieve afschrijving wordt in de eerste jaren een groter bedrag afgeschreven dan in de latere jaren. Dit was fiscaal voordelig voor vennootschappen (die zo sneller kosten konden inbrengen en hun belastbare winst deden verlagen), maar deze toepassing is sinds 2020 voor vennootschappen niet meer toegestaan voor nieuwe investeringen. Zelfstandigen en éénmanszaken kunnen van deze manier van afschrijven wél nog gebruik maken. Vanaf het derde jaar wordt sowieso overgeschakeld naar het bedrag van de lineaire afschrijving.

De voordelen van degressief afschrijven zijn:

• de snellere fiscale aftrek in de beginjaren, wat voordelig kan zijn voor de cashflow;
• het feit dat deze vorm van afschrijven beter aansluit bij de werkelijke waardevermindering van sommige activa.

• Jaar 1: 40% van €20.000 = €8.000
• Jaar 2: 40% van €12.000 = €4.800
• Jaar 3: 40% van €7.200 = €2.880, enzovoort.

3. Versnelde of uitzonderlijke afschrijving

De fiscus laat het in sommige gevallen toe om een actief versneld af te schrijven, bijvoorbeeld bij investeringen in milieuvriendelijke technologie of onderzoek en ontwikkeling. Een bedrijf investeert bijvoorbeeld in zonnepanelen en mag deze in 2 jaar afschrijven in plaats van de gebruikelijke 5 jaar.

Deze methode is voordelig, want:

• fiscaal gunstiger voor de aftrek voor bepaalde investeringen;
• maakt het mogelijk om kosten sneller te verrekenen.

4. Progressieve afschrijving

Hierbij neemt de afschrijving jaarlijks toe. De omgekeerde berekening dus van de degressieve afsluiting. Deze methode is minder populair en wordt voornamelijk gebruikt voor activa die in de beginfase minder intensief worden gebruikt, en pas later meer.

5. Restwaarde en nul-afschrijving

Het is niet elk actief gegeven, maar sommige goederen behouden een restwaarde na hun economische levensduur. In dat geval wordt enkel het verschil tussen de aankoopprijs en de restwaarde afgeschreven.

• Af te schrijven bedrag: €50.000 - €10.000 = €40.000
• Jaarlijkse afschrijving (lineair): €40.000 / 10 = €4.000 per jaar

Waarom is afschrijven belangrijk?

Afschrijvingen spelen een essentiële rol in de boekhouding om diverse redenen en kunnen je bijgevolg ook heel wat (fiscale) voordelen opleveren, zoals

• een realistisch beeld van de bedrijfskosten;
• een correcte berekening van de belastbare winst;
• een fiscaal voordelig spreiding van je investeringen;
• een optimalisatie van je cashflow (de instroom en uitstroom van geld over een bepaalde periode).

Door activa over meerdere jaren af te schrijven, kunnen bedrijven hun winst strategisch beheren en zo minder belastingen betalen. De verlaging van de belastingdruk biedt dan weer het voordeel dat er meer liquide middelen overblijven voor nieuwe investeringen. Zeer nuttig voor startende of snelgroeiende bedrijven die veel kapitaal nodig hebben.

Fiscale regels rond afschrijvingen

De Belgische wetgeving bepaalt dat afschrijvingen verplicht zijn voor activa met een economische levensduur langer dan één jaar én een significante aankoopwaarde. Wat die minimale aankoopwaarde is, staat niet exact beschreven, maar veelal gaat het over bedrijfsmiddelen van op z'n minst enkele honderden euro's.

Termijnen voor afschrijvingen

In België zijn er ook geen strikt wettelijk vastgelegde afschrijvingstermijnen per type bedrijfsmiddel. Het is dus aan de onderneming zelf om een afschrijvingsplan op te stellen dat de kosten van het aangekochte actief spreidt over de waarschijnlijke gebruiksduur.

Hoewel de wet geen specifieke termijnen voorschrijft, zijn er wel algemene richtlijnen en gangbare praktijken die vaak worden gevolgd. Hierbij een kort overzichtje van meest gebruikte termijnen voor het afschrijven van diverse types bedrijfsmiddelen:

• Kantoren en gebouwen: 33 jaar (3% per jaar)
• Industriële gebouwen: 20 jaar (5% per jaar)
• Meubilair en machines: 10 jaar (10% per jaar)
• Rollend materieel (zoals voertuigen): 5 jaar (20% per jaar)
• Informaticamaterieel en software: 3 of 5 jaar (33% of 20 % per jaar)
• Klein materiaal: 3 jaar (33% per jaar)

Deze termijnen zijn gebaseerd op de veronderstelde economische levensduur van de activa en dienen als leidraad bij het opstellen van een afschrijvingsplan.

Veelgemaakte fouten en oplossingen

Veel bedrijven maken soms de volgende fouten bij het afschrijven van activa.

• Een onjuiste afschrijvingsduur. Controleer dus altijd de fiscale regelgeving.
• Een foutieve startdatum. Onthoud dat een afschrijving voor vennootschappen steeds begint bij de ingebruikname of aanschaf van het product, niet aan de start van dat boekjaar.
• Vergeten om afschrijvingen in te boeken. Dit kan tot fouten in de balans leiden, dus werk je boekhouding zorgvuldig bij.

Afschrijvingen met behulp van online boekhoudsoftware

Het bijhouden van afschrijvingen kan tijdrovend zijn, maar met de juiste ondersteuning van vertrouwde boekhoudsoftware, zoals e‑Boekhouden.be, wordt dit proces een stuk eenvoudiger. Lineaire afschrijvingen worden vanzelf geautomatiseerd, zodat je zonder zonder veel moeite aan de Belgische regelgeving voldoet en je boekhouding op orde staat.